فیلم زیبای دایره مینا فیلمی از داریوش مهرجویی

#Shouka_Film
#شوکا_فیلم
#فیلم_جدید

پسر جوانی همراه با پدر پیر و بیمارش از خیابان‌های حاشیه شهر به راه می‌افتند و به بیمارستانی می‌رسند. مقابل در بیمارستان با آقای سامری برخورد می‌کنند. پدر از او صدقه می‌خواهد. سامری به آن‌ها می‌گوید که اگر می‌خواهند به راحتی پولدار شوند فردا صبح ساعت شش سر چهار منتظر او باشند.
صبح روز بعد پدر و پسر سوار کامیونی می‌شوند که «دونر» ها را به آزمایشگاه می‌برند.
پدر و پسر هنوز نمی‌دانند برای چه و به کجا می‌روند و از پرسش‌های خود نیز نتیجه نمی‌گیرند.
در آزمایشگاه پدر متوجه می شود که می خواهند از او خون بگیرند و شدیدا به این عمل اعتراض می‌کند ولی از پسرش خون گرفته می‌شود و «سامری» در مقابل 20 تومان پول به او می‌دهد. سامری از او می‌خواهد برای او کار کند و برای آزمایشگاه خون‌گیری «دونر» جمع‌آوری کند و بدین ترتیب پسر مشغول به کار می‌شود. پدر در این میان فوت می‌کند و پسر در این کار روز به روز بیشتر فعالیت می‌کند و زندگی تازه‌ای را آغاز می‌نماید.
دایرهٔ مینا فیلمی ایرانی محصول سال ۱۳۵۳ به کارگردانی داریوش مهرجویی است. این فیلم پنجمین فیلم داریوش مهرجویی و دومین فیلم رنگی او و دومین کار مشترک او و غلامحسین ساعدی است. فیلم به مدت سه سال توقیف بود و سرانجام در ۱۳۵۶ پروانهٔ نمایش گرفت و در جشنواره پاریس در ۱۹۷۷ (پاییز ۱۳۵۶) و سپس برلین به نمایش درآمد و جوایزی نیز از این دو جشنواره دریافت کرد. اکران عمومی آن در ایران در ۲۳ فروردین ۱۳۵۷ آغاز شد. توقیف چند ساله فیلم و موضوع متفاوت و جسورانه‌اش به همراه استفاده از ستاره‌های سینمای تجاری مانند فروزان، «دایرهٔ مینا» را به جنجالی‌ترین ساختهٔ مهرجویی تا آن زمان تبدیل کرد. این فیلم محصول مشترک تل‌فیلم، شرکت سینمایی و فیلم‌بردای ایران، وزارت فرهنگ و هنر و شرکت تعاونی سینماگران ایران است. این فیلم زمینه تأسیس سازمان انتقال خون ایران را فراهم کرد.

فیلم‌نامه

علی نصیریان (در نقش اسماعیل) و اسماعیل محمدی (در نقش پدر علی) در نمایی از دایرهٔ مینا
بعد از فیلم «گاو» که اقتباسی بود از مجموعه داستان‌های غلامحسین ساعدی به نام عزاداران بیل، دایره مینا دومین فیلمی است که مهرجویی براساس داستانی از ساعدی و با همکاری و مشارکت او ساخت. فیلم‌نامهٔ دایرهٔ مینا اقتباس شده از داستان «آشغالدونی» از مجموعه داستان‌های گور و گهواره است. به گفته جواد طوسی «مهرجویی در «دایرهٔ مینا»، به یک واقع‌گرایی ناب اجتماعی دست می‌یابد. سهم عمده‌ای از این موفقیت -هم‌چون فیلم «گاو» - از نوشتهٔ غلامحسین ساعدی است.» غلامحسین ساعدی در بازنویسی و حتی هنگام ساخت فیلم با مهرجویی و گروه همکاری می‌کرد. انتظامی (بازیگر نقش سامری) در این باره می‌گوید: «به هر حال در کار با مهرجویی، روال مانند همیشه بود و بحث دربارهٔ چندوچون شخصیت سامری و ویژگی‌های اخلاقی و رفتاری او؛ منتها این بار دکتر ساعدی هم بود و با ساعدی هم هر وقت داستانی از او را کار می‌کردم، وضع همین‌طور بود. همیشه با دکتر ساعدی صحبت می‌کردم و از او هم کمک می‌گرفتم.» تغییراتی که فیلم نسبت به داستان دارد عمدتاً یا به ضرورت‌های هنری است یا به دلیل شدیدتر بودن ممیزی در سینما نسبت به کتاب است. جواد طوسی در پانویس مقاله‌ای که دربارهٔ فیلم شیرک مهرجویی نوشته‌است می‌نویسد: «ساعدی در داستان «آشغالدونی»، با مطرح کردن همکاری علی با مأموران ساواک در جهت لو رفتن و دستگیری دکتر معترض بیمارستان، به سقوط کامل شخصیت علی تأکید دارد؛ ولی مهرجویی در «دایرهٔ مینا»، به لحاظ عدم امکان بیان صریح این مطلب در آن زمان، اوج سیر قهقرایی شخصیت علی را، با بی‌تفاوتی او در قبال مرگ پدرش به تصویر می‌کشد.» امید روشن‌ضمیر در این‌باره می‌نویسد: «مهرجویی در اقتباس این داستان، همان سبک واقع‌گرایانهٔ ساعدی را اختیار کرده‌است و وقایع را بدون حشو، با تکنیکی حساب‌شده، نمایش می‌دهد. به خاطر شرایط دوران تهیهٔ فیلم، قسمت خبرچین شدن علی کنار گذاشته شده و در عوض، داستان دکتر جوانی به آن اضافه شده که سعی می‌کند آزمایشگاه خونی دایر کند تا نفوذ دلال خون را که خونِ آلوده به بیمارستان می‌فروشد، از بین ببرد.»