مصاحبه با ماهان میرعرب - زمستان 1398

ماهان میرعرب با وجود جوان بودنش بسیار باتجربه و پرکار بوده است. او در ایران و در سنین پایین شروع به یادگیری موسیقی جَز کرد. درست زمانی که نوازندگان و موزیسین‌های نوگرا شیفته‌ی سبک راک شده بودند او و دوستانش جسارت به خرج دادند و سراغ موسیقی جَز رفتند.
میرعرب در ایران با همکاری رضا تاجبخش و دارا دارایی گروه ایماژ را تشکیل دادند و آثاری از عزیزا مصطفی‌زاده را بازنوازی کردند. همچنین همراه با امین طاهری، حمزه یگانه و دارا دارایی گروه آبرنگ را تشکیل دادند. آن‌ها با وجود اجراهای مختلفی که داشتند تصمیم گرفتند آلبومی که ضبط کردند را منتشر نکنند.

ماهان همکاری‌های پراکنده‌ای هم با رامین بهنا، اوهام، نایما، پیتر سلیمانی‌پور و البته آلبوم مشترکی با بابک مداح داشت. همچنین در اواخر دهه هشتاد مانند بسیاری از نوازندگان درجه یک موسیقی کشور به عنوان نوازنده با برخی گرو‌ه‌های پاپ روی صحنه رفت. ماهان میرعرب که چندین سال است به شکل متمرکز بر پیوند زدن موسیقی ایرانی و موسیقی جَز تمرکز دارد چند سال قبل جلد اول آلبوم سوی ایرانی جز را به شکل جهانی منتشر کرد که در ایران با نام 9:40 منتشر شد. حالا آلبوم «سوی ایرانی جز» را به شکل همزمان در مارکت بین‌المللی و ایران منتشر کرده است. آلبومی با 9 قطعه که بی‌شک برای او و هدفش پیشرفت قابل توجهی محسوب می‌شود.

ماهان میرعرب پس از فارغ التحصیل شدن در رشته معماری مهاجرت کرد و چندین سال است در اتریش زندگی می‌کند اما به هیچ وجه ارتباطش را با ایران قطع نکرده و هنوز هم دغدغه اصلی‌اش پیوند ریشه‌های موسیقی ایرانی و موسیقی جز است. در مدت زمانی که ساکن اتریش است بیشترین همکاری‌هایش را با گلنار شهیار و امیر وحبا گرکاشنیست مراکشی داشته است. او تقریبا هر سال به ایران سفر می‌کند و ورک‌شاپ و کنسرت برگزار می‌کند. او در آخرین سفرش همراه با یاران قدیمی‌اش یعنی دارا دارایی، حمزه یگانه و امین طاهری تحت نام گروه «آبرنگ» اجراهای کوچکی داشتند و در نشر «هنوز» هم اجرای کوچکی داشت و در مورد موسیقی جز صحبت کرد. در سفر قبلش به ایران هم همراه با امیر وهبا، گلنار شهیار و دارا دارایی در برج آزادی روی صحنه رفت.

حال و هوای آلبوم جدید میرعرب تا حد زیادی با هر آن چیزی که تحت نام جز در ایران عرضه شده متفاوت است. در بیشتر دقایقِ آلبوم درهم‌تنیدگی‌های موسیقایی حدی زیاد است که از ژانر فرار می‌کند با این حال امضا و روح جَز از المان‌های جدانشدنی سوی ایرانی جز است. او اخیراً برای رونمایی و اجرای این آلبوم به ایران سفر کرد و چندین اجرای کوچک و بزرگ از این آلبوم ارائه داد. همچنین همراه با رضا کولغانی، ابراهیم علوی و حمزه یگانه در شب‌های جنوب شرکت کرد.

بی‌شک آلبوم سوی ایرانی جز پخته‌ترین اثر او تا امروز است.ماهان میرعرب در رابطه با آلبوم جدیدش چنین می‌نویسد: «سال‌هاست به دنبال راه می‌گردم. راهی بی‌پایان و بدون مرز. آری موسیقی روشی ارتباطی است بدون مرز و بدون زمان و مکان. بعد از سفرهای مختلف به نقاط مختلف دنیا و لمس کردن آداب و فرهنگ اقوام مختلف معنی جدیدی از موسیقی برایم آشکار شد.موسیقی را می‌توان با علم تعریف کرد و با دانستن فواصل و فرکانس‌های صوتی به دانشی سطحی از آن پی برد ولی آوازهای مادربزرگم، نی جفتی قنبر راستگو، بداهه نوازی‌های آزادِ جان کالترین و حتی آوازهای پرندگان را با هیچ علمی نمی‌توان معنی کرد. انسان مدرن ارتباط خود را با طبیعت از دست داده درحالی که انسان بخشی از طبیعت است. ما فراموش کرده‌ایم که موسیقی یکی از ابتدایی‌ترین راه‌های برقراری ارتباط انسان با اطراف خود است جدا از اعتقادات، ملیت و جنسیت ما. جامعه امروز درگیر اسامی و مهرهای تبلیغاتی شده که طبیعت موسیقی را با سبک‌ها مرزبندی می‌کند. در دنیای ما حتی موسیقی هم از طبقه‌بندی‌های اجتماعی در امان نمانده. دایره لغات موسیقی بی‌انتهاست و برای من از نواهای دوران کودکی، صدای آژیر خطر در زمان جنگ ایران و عراق، صدای طبیعت روستای سراسب (زادگاه پدربزرگم)، صداهای آشفته‌ی فضاهای شهری، انواع و اقسام صداهای موجود در موسیقی‌های اقوام و فرهنگ‌های مختلف در نقاط مختلف دنیا است. مطمئناً در این راه این دامنه هر روز وسیع و وسیع‌تر می‌شود. برای من مفاهیمی مثل جاز، کلاسیک، موسیقی شرق و غرب چیزی جز مرزبندی اجتماعی و فرهنگی نیستند چرا که صدا پدیده ایست بدون مرز. سوی ایرانی جز عبارتی است پر از تضاد و خارج از دامنه امن مرزبندی موسیقی مدرن. موسیقی ایرانی برای من ردیف و دستگاه نیست بلکه آمیخته‌ای است از فرهنگ اقوام مختلف در جای جای این محدوده از زمین و همینطور موسیقی جاز برای من بی‌باپ و جاز استنادارد نیست بلکه فلسفه‌ای است به زبان ساده و بین‌المللی برای ارتباطی آزاد با جهان از راه صدا. در واقع موسیقی ایرانی و فلسفه جاز به عنوان تعاریفی با هدف بالا بردن تحمل شخصی برای عبور از حاشیه امن و قبول ریشه پروراندن در دنیایی بدون مرز در سوی ایرانی جاز کنار هم قرار می‌گیرند. این آلبوم در سه روز در محیطی صمیمی و با حداکثر اعتماد بین بین نوازنده‌ها ضبط شد.در این سه روز ما همه آموخته خود از موسیقی غرب و شرق را فراموش کردیم و سعی کردیم با قلبی باز یک اثر ارگانیک و پایدار تولید کنیم.»

در این آلبوم که ماهان میرعرب عملا آهنگساز و نوازنده گیتار و گیتار بدون فِرِت آن بوده، مارتین بروئر گیتار بیس نواخته، امیر وهبا نوازنده پرکاشن بوده، کاوه سروریان در دو قطعه نی نواخته، مونا مطبوع ریاحی برای سه قطعه کلارینت زده، داوید سیکس در سه قطعه نوازندگی پیانو را برعهده داشته و در نهایت گلنار شهیار با آوا سه قطعه از آلبوم را کامل کرده است.

چند روز پیش از اینکه برای اجراهای دوئت جدیدش ایران را ترک کند توانستیم نیمی از روز همراه او باشیم و در مورد اوضاع و احوال موسیقی ایرانی از شروع کارش تا امروز گپ و گفتی داشته باشیم.